J.M.H. Berckmans-Café De Raaf definitief gesloten

Was J.M.H. Berckmans een groot schrijver? Als je kijkt naar zijn verkoopscijfers alvast niet: gemiddeld verkocht hij een duizendtal exemplaren van zijn verhalenbundels. Een van die duizend overtuigde fans was ik, sinds ik in 2001 voor een haast beschamend lage prijs van 3.50 euro op een boekenfestijn "Café De Raaf nog steeds gesloten" en "Het Zomert in Barakstad" kocht. Nooit had ik van Berckmans gehoord, maar op de achterflap stonden laaiend enthousiaste quotes uit De Morgen "Ik kan dit niet zonder krop in de keel lezen" Humo "Stuk voor stuk juweeltjes" en zowaar zelfs Het Nieuwsblad "Literatuur zoals inktzwarte koffie. Literatuur om hartkloppingen van te krijgen."

Er bleek geen woord van gelogen. In een volstrekt unieke stijl haalde Berckmans in krankzinnige kortverhalen en halfpsychotische prozagedichten alle hoop en pretentie van de moderne mens onderuit. Dit was geen schrijver die zich bekommerde om critici of stijl, of zelfs maar een mogelijk lezerspubliek. Dit was de rauwe schreeuw van een ziel in nood, de wanhoopskreet van een onaangepaste uitzonderling, een hypergetalenteerde marginaal, die vanachter smerige brillenglazen dwars door zijn medemens heen keek en niet anders kon dan zijn walging in lillende literatuur uitkotsen. Opzoekwerk leerde me dat Berckmans een kluizenaar was die achtereenvolgens als psychiatrisch patiënt, schoenenverkoper, taxichauffeur en uiteindelijk voltijds steuntrekker en schrijver door het leven ging. Ondanks de bewondering van haast alle critici en collegaschrijvers als bv. Tom Lanoye bleek zijn nihilistische werk volstrekt onverkoopbaar voor het grote publiek. Zelfs een oververdiende nominatie voor de Gouden Uil met "Je kunt geen twintig zijn op suikerheuvel"(2006) kon daar niets aan verhelpen. Het blijkt nu zijn laatste werk. Heeft het zin om andere hoogtepunten uit zijn onbekende oeuvre op te sommen? Wellicht niet. In de hoop dat Jean-Marie, zoals andere in hun tijd onbegrepen want al te revolutionaire kunstenaars als Jan Arends of Nick Drake, postuum toch nog erkenning zal krijgen doen we het toch. Bent u klaar voor het literaire equivalent van een ad fundum gedronken fles levertraan, lees dan Vergeet Niet Wat De Zevenslaper Zei, Rock&Roll met Frieda Vindevogel en Slecht Nieuws voor Doktor Paf de Pierennaaier. Als voorproefje, een fragment uit "Hoe het is" uit Het Zomert in Barakstad:

hoe het is

zodoende willen ze unbedingt van je weten hoe het is

je zal het hun vertellen

het is negentienhonderdeenennegentig en de mens leeft een mismoedig en mistroostig en miserabel en misselijkmakend bestaan in een seniele debiele of imbeciele wereld
een juiste diagnose is nog niet gesteld
daar hebben ze vooralsnog geen artsen voor
het is achtentwintig oktober en dus is een mensenleven nog
nauwelijks een habbekrats waard
het is maandag en dus is café de reiger gesloten

...

van de noordpool tot de zuidpool en van het meest oostelijke tot het meest westelijke punt van deze bolronde hel
zo groot is de psychiatrische afdeling

...

het hiernamaals is bij politiebevel tot nader order afgeschaft en na de ontbinding volgt het niets
wie niet geboren is om te vechten sterft de dood van een soldaat
de kracht van de liefde is kapot en iedereen krijgt de doodstraf
de kracht van de liefde is godverdomme kapot en iedereen krijgt godvermiljaardenondedju de doodstraf



Rust eindelijk zacht JMH.