Anatoly Dobrynin : Achter de schermen van de Koude Oorlog

Zonder Anatoly Dobrynin had de wereld er misschien iets radioactiever uitgezien. De Russische diplomaat was 24 jaar lang, van 1962 tot 1986, de ambassadeur van de Sovjetunie bij de Verenigde Staten en zo de spreekbuis van het Kremlin in het Witte Huis. Zes Sovjetleiders heeft hij gediend, en evenveel Amerikaanse presidenten kreeg hij over zijn vloer.

En de Rus was sehr salonfähig, zoals ze dat zo mooi zeggen. Zelfs Henry Kissinger, zowat de Amerikaanse Richelieu, had een goed woordje over voor de ambassadeur. "Subtle and disciplined, warm in his demeanour while wary in his conduct, Dobrynin moved through the upper echelons of Washington with consummate skill."

Dobrynin had dan ook een goede leerschool. Zeven maanden na zijn aanstelling - hij was toen 42 - brak de Cubacrisis los. En zo begon het spelletje: achter de schermen sprak de broer van de Amerikaanse president Kennedy, Robert Kennedy, driemaal met de ambassadeur. Alles verliep in het grootste geheim. Mede dankzij die gesprekken werd de crisis opgelost en was de wereld weer terug ietsje verder verwijderd van een nucleaire winter. Daarmee was zijn reputatie als betrouwenswaardig tussenpersoon onmiddellijk gevestigd.

Dobrynins invloed liet zich overal gelden. Cuba, Vietnam, het Midden-Oosten, overal zat hij wel ergens mee in verwikkeld. Hij had een privé-telefoonlijn naar president Johnson, een hotline naar Kissinger en op den duur zelfs een privéparking onder het State Department, zodat hij heel de tijd ongezien binnen en buiten kon glippen.

Maar was Dobrynin langs de buitenkant een joviale man die schijnbaar met iedereen overweg kon, die zich toch wel vrij Westers gedroeg, het was allemaal mooie schijn. Zoals het een ware courtier betaamt, hield hij zijn kaarten dicht bij zich. Vanbinnen was hij een gestaald Sovjetproduct, voor wie mensenrechten een raar woord was en die de hegemonie van het Rode Leger in Oost-Europa als niet meer als normaal beschouwde.

Dobrynins vlekkeloze Engels zorgde er vaak ook voor dat menig diplomatiek incident onbestaande bleef. In één van zijn mooiste voorbeelden, die hij aanhaalde in zijn memoires, beschreef hij hoe Brezhnev ooit eens zijn sympathie uitdrukte aan Nixon, die toen net Watergate op zijn dak had gehad. De alcohol vloeide rijkelijk en de tong van de overdadig gewenkbrauwde Brezhnev werd losser met de minuut. Een stortvloed van Russische verwensingen aan het adres van zijn voorgangers was het gevolg. Een dag later en een kater rijker vroeg de Grote Kameraad aan Dobrynin of hij niet teveel gepraat had. "Ja", antwoordde Dobrynin, "maar ik heb niet alles vertaald." Een ware hoveling. Castiglione zou trots geweest zijn.

Anatoly Dobrynin werd uiteindelijk 90 jaar oud voor hij op 6 april de geest gaf.