Marcel Van Maele : de jonge wilde van Vlaanderen

BRAKKE WOORDEN STIKKEN STILLE WENSEN

Blakend van gezondheid
blozend van schaamte
rijdt de tijd
in deze bloeiende slachttijd op en neer.

Met flarden vlees'n homp honger stillen,
met 'n beker bloed de dorst.
Bij iedere halte: overstappen,
bij ieder licht: overleven.

Dat is geen veelbelovend begin
voor dat veelbelovend leven.

Zie hoe het reeds duistert in de hand,
hoe het licht zich zoekt,
hoe lachende leugens
heel even
de gesluierde waarheid beroeren.

Blakend van gezondheid,
blozend van schaamte
stopt de tijd en valt uiteen

(uit Marcel Van Maele, Krassen in wat was, 2001)

De Vlaamse dichter en kunstenaar Marcel Van Maele is op 78-jarige leeftijd overleden. Van Maele werd geboren te Brugge in 1931. Als 14-jarige begon hij aan een zwerversleven dat hem doorheen 30 landen en nog veel meer beroepen leidde. In de jaren 1952-1953 was hij onder andere vrijwillger voor de VN in Korea. Pas in 1956 vestigde hij zich terug in België. In de jaren die volgden werd hij verscheidene malen gearresteerd en hij kwam ook een tijd in de psychiatrie terecht.

Van Maele debuteerde in 1956 met de bundel Soetja. Later zouden nog zo'n 25-tal bundels volgen naast enkele romans en toneelstukken. In 1962 was hij één van de oprichters van het literaire tijdschrift Labris waarin de experimentele dichters van de jaren '60 zich manifesteerden. Deze poëziestroming zou bekend gaan staan als de 'jonge wilden van Vlaanderen', of ook wel de Zestigers, en Van Maele was één van de belangrijkste dichters in deze beweging. Voor zijn bundel Ik ruik mensenvlees, zei de reus kreeg hij in 1972 de Arkprijs voor het Vrije Woord en in 1996 kreeg hij de August Beernaertprijs. Eén van de voornaamste thematieken doorheen zijn oeuvre is het conflict tussen de absolute vrijheid en de druk van de maatschappij en de realiteit die die vrijheid willen beperken. Over zijn gedichten zei hij in een interview in 2001 het volgende: "Mijn gedichten gaan over het zijn, niet zijn, het leven, de dood, de liefde soms, soms een beetje veel. Alle poëzie gaat daarover maar andere dichters hebben vaak een antwoord klaar: ik niet, ik heb geen oplossing. Voor mij is poëzie het benaderen van het onbekende, het benaderen van de grote levensvragen. Maar die vragen zijn dikwijls zo gecompliceerd dat je ze op den duur zelf niet meer begrijpt als je er teveel mee bezig bent. Het is een vorm van koorddansen. Want aan de andere kant: als ik wel weet wat het is, hoef ik er niet meer over te schrijven."

Naast dichter was Van Maele ook beeldend kunstenaar. Hij was goed bevriend met Marcel Broodthaers (die van de beruchte 'Mosselpot') en sterk door hem beïnvloed. Zo maakte hij een installatie van flessen met vleugels waarin gedichten zaten en die stuurde hij dan het luchtruim in (zie foto rechts). Ook bewaarde hij boeken in bokalen met sterk water.

Van Maele stond bekend als een ietwat excentrieke figuur en een echt podiumbeest in zijn jongere jaren. Hij was al sedert midden jaren '80 volledig blind en liet zich tijdens voorleesopdrachten souffleren door een cassetterecorder. Marcel Van Maele was in de latere decennia van zijn leven een beetje een vergeten dichter aan het worden. Alhoewel zijn uitgever hem op hun website 'een haast legendarische figuur' noemt, bestond er op het moment van zijn overlijden niet eens een aan hem gewijd artikel op de Nederlandstalige Wikipedia.

Als uitsmijter nog een gedichtje dat ik niet slecht vond:

Amper halfweg,
na een lange tocht met vermolmde spanen,
kroop de zeerover op een verlaten strand
aan land en riep:
'Hoera, hier ben ik!'

Maar niemand
wou z'n ooglap
ruilen voor een bedelstaf.

Nu zit hij hier als een blinde vink
op een betonnen muur
z'n verleden te bezingen.

(uit Marcel Van Maele, Een rechthoek op het verkleurd behang, 1986)